1984

 Η Αγγελική χτενίζει τα μακριά μαλλιά της Ιωάννας. Στην αρχή με φροντίδα και αγάπη, στην πορεία με απότομες, σχεδόν βίαιες κινήσεις του χεριού, που υποδηλώνουν ζήλια και μίσος. Δίπλα τους είναι πεταμένο ένα αντίτυπο του «1984» του Τζορτζ Οργουελ. Οι δύο κοπέλες είναι ηθοποιοί και τους τελευταίους μήνες κάνουν πρόβες στο σπίτι του Βούλγαρη. Ο νεαρός σκηνοθέτης ετοιμάζει μια θεατρική παράσταση, μια ελεύθερη απόδοση του «1984», στην οποία θα κρατάει και τον ένα από τους συνολικά έξι ρόλους. «Μικρός είχα κόλλημα με αυτό το βιβλίο. Πάντοτε σκεφτόμουν να το κάνω κάτι. Με ενδιαφέρουν τα αποτελέσματα που έχουν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στον κόσμο. Ο Οργουελ είναι αξεπέραστος, γιατί, σε αντίθεση με τους περισσότερους οραματιστές ή συγγραφείς βιβλίων επιστημονικής φαντασίας, δεν έμεινε μόνο στις προφητείες περί ενός μελλοντικού πολιτικού συστήματος, αλλά σκέφτηκε και ποιες θα ήταν οι συνέπειες αυτού του συστήματος στην καθημερινή ζωή των απλών ανθρώπων. Αυτό με ενδιαφέρει πολύ περισσότερο από την ιδέα του κράτους του Μεγάλου Αδελφού», σχολιάζει.

Οι τρεις τους κάθονται στο στούντιο, στριμωγμένοι ανάμεσα σε πιάνο, ντραμς, συνθεσάιζερ, cd και μια απλώστρα ρούχων. Σε αυτόν το χώρο γράφει τη μουσική του ο Αλέξανδρος, ο οποίος είναι γνωστός και ως The Boy στην εγχώρια μουσική σκηνή. «Μοιάζετε με αδελφές», τους λέει, δίνοντάς τους οδηγίες. «Σας έχω φανταστεί σαν δύο κοπέλες ενός οικοτροφείου, με λουλουδάτα φορέματα». Αναζητεί στο Ιντερνετ κινηματογραφικές αναφορές που θα τις βοηθήσει να καταλάβουν αυτό που έχει στο μυαλό του. Στις σελίδες του You Tube προβάλλεται η πρώτη σκηνή από το «Holy Mountain», μια άκρως παράξενη, ψυχεδελική ταινία του αβάν-γκαρντ Χιλιανού σκηνοθέτη Alejandro Jodorowsky. Στην οθόνη εμφανίζεται ένας άντρας ντυμένος στα μαύρα, ο οποίος ξυρίζει τα κεφάλια δύο γυμνών γυναικών. Ο Αλέξανδρος συνεργάζεται στενά με τους ηθοποιούς της παράστασης. Συζητά μαζί τους με τις ώρες. «Συμμετέχουμε όλοι στη δημιουργία του έργου. Ο Αλέξανδρος μας καθοδηγεί αλλά συνάμα δείχνει εμπιστοσύνη στις ιδέες μας», διευκρινίζει η Ιωάννα.

Δίπλα στο σαλόνι, που λειτουργεί και ως υπνοδωμάτιο, επικρατεί σχετικό χάος. Εχει προηγηθεί ένα «ημι-πάρτι», όπως το αποκάλεσε ο οικοδεσπότης. Στο μικρό ξύλινο τραπέζι είναι τοποθετημένα ένα σωρό ετερόκλητα αντικείμενα: μια Ursus, ένα αντικουνουπικό, ένα βάζο ταχίνι, ένα ρολό χαρτί κουζίνας, ένα cd των Fleetwood Mac (το Rumors), ένα πακέτο χαρτομάντιλα, μέλι, Coca-Cola light, ένα κουτάκι κανονική Coca-Cola, το κοντρόλ της τηλεόρασης, πλαστικές σακούλες, ένα άδειο ποτήρι, ένα μπουκάλι Drambuie, σοκολατούχο Hemo. Στον ξεθωριασμένο μπλε καναπέ, καλυμμένο μ’ ένα γκρι ριχτάρι, είναι ακουμπισμένα πλαστικά πιάτα, μια λάμπα οροφής, ένα ανοιχτήρι, ένα μανταλάκι και φιλτράκια. Στο κρεβάτι, πεταμένα ρούχα. Αν αυτή είναι η εικόνα ύστερα από μια μικρή συγκέντρωση, τότε τι γίνεται στα κανονικά πάρτι; Οπως η τριήμερη εκδήλωση που είχε οργανώσει πρόπερσι στο σπίτι του, ένα μαραθώνιο μουσικής με 40 νέα ελληνικά συγκροτήματα. «Κατά καιρούς έχω μεγαλόπνοα πρότζεκτ· προσπαθώ όμως να τα περιορίσω, γιατί δεν μου βγαίνουν σε καλό. Ο λόγος που το έκανα; Οταν παίζουμε σε μαγαζιά, υπάρχει ένας περίεργος ανταγωνισμός. Στο σπίτι μου ήταν όλα ανιδιοτελή. Για τους περισσότερους, όπως μου είπαν, ήταν το ιδανικό λάιβ».

Το διαμέρισμά του βρίσκεται στην οδό Θεμιστοκλέους, στον 1ο όροφο μιας παλιάς πολυκατοικίας με όμορφα μάρμαρα. Οι ιδιοκτήτες της δεν έχουν ενδιαφερθεί μέχρι σήμερα να την ανακαινίσουν. Γκράφιτι γύρω από τη μεταλλική πόρτα της εισόδου, ένα σκονισμένο θυρωρείο εκτός λειτουργίας, σκαμμένοι τοίχοι, βρώμικες σκάλες, το ασανσέρ παρατημένο. Στην ίδια πολυκατοικία μένει ο Αγγελος Φραντζής και συστεγάζονται κάποιες εταιρείες παραγωγής. Φαίνεται πως εδώ έχουν βρει καταφύγιο οι νέοι κινηματογραφιστές της πόλης.

Σημειώσεις από τον Δεκέμβριο ’08

Ο Αλέξανδρος Βούλγαρης είναι από τους ρέκτες του myspace. Από τους λίγους νέους που διαθέτουν αστείρευτο ταλέντο, φαντασία και περίσσια ενεργητικότητα. Γράφει σενάρια, σκηνοθετεί ταινίες, είναι ντι-τζέι, γράφει μουσική και στίχους, δίνει συναυλίες, παίζει σε ταινίες φίλων του, πρωταγωνιστεί στις δικές του, κάνει βιντεοκλίπ, παρουσιάζει πιάνο-πανκ περφόρμανς, δίνει σεμινάρια κινηματογράφου, γράφει κείμενα για περιοδικά… Αυτό τον καιρό, παράλληλα με το θεατρικό έργο, ετοιμάζει δύο δίσκους σε συμπαραγωγή με τον μουσικό Felizol και σύντομα κυκλοφορεί το νέο του άλμπουμ με τίτλο «Κουστουμάκι». Το ομώνυμο τραγούδι γράφτηκε την περίοδο που σκοτώθηκε ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος. «Οταν συνέβη το γεγονός, δεν κάναμε τίποτε άλλο από το να σκεφτόμαστε αυτό που είχε γίνει. Πήγα σε πορείες και συναντήσεις για δράσεις. Ενιωσα όμως ότι όλο αυτό με ξεπερνάει. Στο ενδεχόμενο αντίδρασης, ένιωσα αρκετά αδύναμος και φοβισμένος να κάνω το παραμικρό. Το μοναδικό που μπορούσα να κάνω είναι να γράφω κομμάτια. Καθόμουν όλο το Δεκέμβρη λίγες ώρες κάθε μέρα και σημείωνα φράσεις. Το αποτέλεσμα είναι σκέψεις μου από εκείνο το μήνα».

Δεν έχει περάσει πολύ καιρός πάντως από τότε που κυκλοφόρησε το «Please make me dance» από την Inner Ear Records – η πρώτη του σόλο δουλειά, που ήρθε αμέσως μετά τη διάλυση του συγκροτήματός του, Mary & the Boy. Πρόκειται για ένα δυναμικό αμάλγαμα ηλεκτρονικού και ροκ ήχου, ένα μακροβούτι στο υποσυνείδητο της γενιάς των ’00s, σε ελληνικό και αγγλικό στίχο, με αναφορές στα παιδικά χρόνια του συνθέτη και διασκευές τραγουδιών του Σαββόπουλου και του Θεοδωράκη. Η αρχή δε του άλμπουμ είναι μια τέκνο παραλλαγή του «Πάτερ ημών».

Το «Κουστουμάκι», από την άλλη, είναι ένα «ελληνικό μελόδραμα», όπως το περιγράφει ο ίδιος. «Αρχισα να βαριέμαι το μίνιμαλ. Μου λείπουν οι μελωδίες και το στοιχείο της υπερβολής». Οι στίχοι του, μόνο ελληνικοί αυτήν τη φορά, είναι σαν μικρά παραληρήματα, που ωστόσο κρύβουν ίχνη συγκροτημένου τρόπου σκέψης. «Γενικώς αυτό που περιγράφω είναι ο ιδανικός μου κόσμος. Μέσα σε αυτόν νιώθω αρκετά ελεύθερος, μπορώ να απαλλάσσομαι από τα δικά μου κόμπλεξ».Σταθερά, θέμα της κινηματογραφικής («Κλαις;», «Ροζ»), δισκογραφικής και τώρα θεατρικής δουλειάς του αποτελεί η βία. Η ηθική, ψυχολογική και κοινωνική βία, που εισπράττει, όπως λέει, από μικρός. «Στην καθημερινότητά μου δεν θα φωνάξω ποτέ, είμαι ζεν, αλλά για κάποιο λόγο με το που καθόμουν να γράψω κάτι στο παρελθόν, οι πρώτες μου σκέψεις ήταν πολύ άρρωστες: βιασμοί, ακρωτηριασμοί, μαχαιρώματα…»

Στο «Please make me dance» είναι διάχυτο το αίσθημα της ψυχικής σύγκρουσης και κόπωσης, το στοιχείο της αντιδραστικότητας («δεν κάνω «χωριό» με κανέναν και κανενός είδους ηθική») αλλά και της απογοήτευσης («εδώ κανείς δεν αξίζει τη μοίρα του») και της βαθιάς μελαγχολίας («it’s a pity to hung myself in some dark room»). «Εχεις κάνει ποτέ ψυχανάλυση;» τον ρωτάω. «Ναι, εδώ και δύο χρόνια. Με βοηθάει πολύ. Νομίζω ότι είμαστε η πρώτη γενιά στην Ελλάδα που χρησιμοποιεί ανοιχτά τον όρο «κατάθλιψη». Πριν κάνω ψυχανάλυση, όλα μου φαίνονταν πολύ βίαια: οι σχέσεις, οι φιλίες, το να πρέπει να φαίνομαι άντρας, να φαίνομαι ωραίος, να πηγαίνω σχολείο, το να πρέπει να αποφασίσω για το μέλλον μου, η ΚΝΕ…».

«Η ΚΝΕ;» ρωτάω απορημένη. «Οταν ήμουν 12 χρόνων, γράφτηκα στο κόμμα. Κάθισα ένα χρόνο και μετά με διέγραψαν, γιατί έλεγα πράγματα κατά της ΚΝΕ δημοσίως. Με έβαζαν να πουλάω κουπόνια στο σχολείο ή να κρεμάω στεφάνια την 28η Οκτωβρίου. Φαινομενικά δεν μου έκαναν κακό, αλλά επί της ουσίας δεν έχει διαφορά αυτό που έκαναν από την παιδική πορνογραφία. Νιώθω σαν να με έχουν πιάσει 5 κομμουνιστές και να με βιάσανε με σφυροδρέπανα. Δεν είναι τυχαίο που δεν συμμετείχα ξανά σε κάτι συλλογικό». Γελάω. Εχει χιούμορ.

Είναι περίεργο -αλλά ίσως όχι παράξενο- που τα λόγια αυτά προέρχονται από τον γιο της συγγραφέως Ιωάννας Καρυστιάνη και του σκηνοθέτη Παντελή Βούλγαρη, δύο αξιόλογων ανθρώπων της σύγχρονης αριστερής ελληνικής διανόησης. Τον ρωτάω -με φροϋδική περιέργεια, ομολογουμένως- πώς είναι να μεγαλώνει με δύο γονείς καλλιτέχνες; «Με τους συγκεκριμένους μια χαρά. Δεν ήταν ποτέ πιεστικοί. Ειδικά σε σχέση με άλλους αριστερούς γονείς, οι οποίοι δεν άφηναν τα παιδιά τους να βλέπουν καρτούν ή αμερικανικές περιπέτειες. Οι δικοί μου ήταν ανοιχτοί· δεν μας ανάγκαζαν να βλέπουμε Ταρκόφσκι ούτε μας πίεζαν να ασχοληθούμε με τις τέχνες. Ισως τελικά γι’ αυτό να διαλέξαμε, εγώ και η αδελφή μου, αυτόν το δρόμο». (Σ.σ. Κωνσταντίνα Βούλγαρη, επίσης σκηνοθέτις. Βραβεύτηκε το 2007 στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ταινία της «Valse Sentimentale».)

Τον κινηματογράφο τον έμαθες από τον πατέρα σου; «Σπούδασα κινηματογράφο για ένα χρονικό διάστημα, αλλά τα παράτησα. Με τον πατέρα μου έχω δουλέψει περισσότερο στο γραφείο του και λιγότερο στα γυρίσματα. Τα τεχνικά τα έμαθα από ένα φίλο σκηνοθέτη». Σου αρέσει ο σύγχρονος ελληνικός κινηματογράφος; «Πολύ. Μου αρέσουν ο Νικολαΐδης, ο Δαμιανός, κάποιες ταινίες του Παναγιωτόπουλου, ο Τορνές, ο Τζαβέλλας, ο Γραμματικός». Πώς σου φάνηκε η «Ψυχή Βαθιά»; «Δεν θα ‘θελα να απαντήσω σε ενδοοικογενειακά ζητήματα. Συγγνώμη».

Info H διασκευή του «1984» ανεβαίνει στις 11 Φεβρουαρίου στο Bios. Το «Please make me dance» κυκλοφορεί από την Inner Ear. Το «Κουστουμάκι» θα κυκλοφορήσει σύντομα.

Για να δείτε το έργο στην Καθημερινή, πατήστε εδώ